در ادامه داستان ضرب‌المثل‌ها به سراغ یک ضرب المثل معروف و پرکاربرد دیگر می‌رویم: جوجه رو آخر پاییز میشمرن!
این ضرب المثل به این معنی است که برای دیدن نتیجه واقعی کار باید تا آخرش صبر کرد و نباید از ابتدا زیاد دلخوش و امیدوار بود. اما ریشه ضرب‌المثل جوجه را آخر پاییز می شمارند کجاست و چرا شمردن جوجه‌ها در آخر پاییز چنین معنایی می‌دهد؟
معنی ضرب المثل جوجه رو آخر پاییز می شمرند
جوجه‌های طبیعی معمولاً در فصل بهار سر از تخم درمی‌آورند. اما همه جوجه‌های نوزاد نمی‌توانند زنده بمانند و بسیاری از آنها دچار آسیب‌های گوناگون می‌شوند و از میان می‌روند. بنابراین، برای شمارش جوجه‌ها تا پاییز صبر می‌کنند و آنهایی که به پاییز می‌رسند در شماره می‌آیند.
در نتیجه، این مثل را می‌توان در جاهایی به کار برد که امید بیش از حد نسبت به موفقیت یک کار ایجاد شده یا در جایی که قضاوت زودهنگامی انجام گرفته است. یک کار برای رسیدن به نتیجه واقعی باید از آزمون زمان و رخدادهای گوناگون گذر کند و ثبات و دوام از خود نشان دهد. به عبارت دیگر، ما نباید به نتیجه‌ی آنی کارمان فریفته شویم و بهتر است دورتر را ببینیم. به قول حضرت مولوی:
هر که اوّل بین بُود، اَعْما بُوَد
هر که آخر بین، چه بامعنا بُوَد
خود همین بیت نیز به صورت مَثَل درآمده است. این مثل هم مشابه «جوجه را آخر پاییز می‌شمارند» است.
داستان زرگر
مردی شتابان به دکان زرگری رفت و گفت: ترازو بده تا زری که دارم وزن کنم. زرگر گفت که غربال ندارم. مرد گفت: ترازو می‌خواهم، نه غربال! زرگر گفت: جارو در دکان موجود نیست. مرد عصبانی شد و گفت: لودگی بگذار و خود را به کری مَزن! ترازو بده می‌خواهم زر بسنجم. زرگر در پاسخ گفت: ای مرد! سخنت را شنیدم و منظورت را فهمیدم، اما می‌بینم که تو پیرمردی هستی با دست لرزان و می‌دانم که چون زر بر ترازو بکشی، به زمین خواهد ریخت و آنگاه از من، جارو طلب خواهی کرد تا آن را بروبی و غربال خواهی خواست که زر از خاکروبه جدا سازی. من پایان کار تو را از نخست دانسته‌ام:
هر که اوّل بنگرد پایان کار
اندر آخر او نگردد شرمسار
مولانا، در جای دیگری گفته:
مرد آخر بین مبارک بنده‌ای است
و یا:
چشم آخر بین تواند دید راست
چشم اول بین، غرور است و خطاست
مشابه دیگر این امثال، مثل «گوسفند را در آغل می‌شمارند» است. زیرا گوسفندی که در صحرا و دشت باشد، قابل محاسبه نیست. چه بسا که تا رسیدن به آغل، دچار پیشامدی شود و از بین برود.
همچنین ببینید:
داستان ضرب المثل باد آورده را باد می برد
پیش قاضی و معلق بازی یا پیش غازی و معلق بازی؟ کدام صحیح است؟